X

ทักษะ EF ปฐมวัย คืออะไร ? ทำความเข้าใจกับ 9 ทักษะสำคัญ ! ที่จะส่งเสริมพัฒนาการของลูกน้อยให้มีทักษะในการใช้ชีวิต

เพื่อสุขภาพ” ชุมชนสุขภาพ เรื่องราวตรงใจ ตอบโจทย์ทุกช่วงวัย รุ่นไหนก็รัก ♡

ทักษะ EF ปฐมวัย คืออะไร ? ทำความเข้าใจกับ 9 ทักษะสำคัญ ! ที่จะส่งเสริมพัฒนาการของลูกน้อยให้มีทักษะในการใช้ชีวิต

คุณพ่อคุณแม่ หรือผู้ปกครองบางท่านอาจเคยได้ยินเรื่อง EF หรือ Executive Function กันมาบ้าง ไม่ว่าจะมาจากหนังสือพัฒนาการลูกน้อย จากสื่อโซเชียลหรือจากเว็บเพจอินเทอร์เน็ตต่างๆ และรู้คร่าวๆ ว่า เป็นทักษะสำคัญที่หากมีการพัฒนาที่ดีก็จะทำให้เด็กๆ สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ดี และมีทักษะการใช้ชีวิตที่ดีในสังคมปัจจุบัน โดยเฉพาะในยุคศตวรรษที่ 21 ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงของโลกอย่างมากมาย ซึ่ง ทักษะ ef ปฐมวัย หรือในวัย 2 – 7 ขวบนั้น หากมีการพัฒนาที่ดี ก็จะสามารถทำให้เด็กๆ เติบโตมาได้เป็นอย่างดี และเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ

ทักษะ ef ปฐมวัย, ทักษะ ef
Image Credit : pexels.com

มาดูกันว่า ทักษะ EF หรือ Executive Function นั้น ประกอบไปด้วยกี่ทักษะ และแต่ละทักษะมีความสำคัญกับลูกน้อยอย่างไร และจะสามารถพัฒนาทักษะเหล่านั้นได้อย่างไรบ้าง เพื่อให้เติบโตมาอย่างมีคุณภาพ และใช้ชีวิตอยู่ในสังคมที่มีความเปลี่ยนแปลงและมีความท้าทายอยู่ตลอดเวลาได้

เกร็ดสุขภาพ : มนุษย์ไม่ได้เกิดมาพร้อมทักษะ EF แต่สามารถพัฒนาได้ด้วยการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง โดยช่วงเวลาที่ดีที่สุดในการพัฒนาทักษะ EF คือ ช่วงอายุ 2 – 7 ขวบ เพราะสมองส่วนหน้าพัฒนาได้มากที่สุด ซึ่ง EF จะเกิดขึ้นและพัฒนาดียิ่งขึ้นเมื่อเด็กๆ พบเจอกับสถานการณ์ที่ท้าทายและต้องมีการวางแผนที่ซับซ้อน ก่อให้เกิดการคิดวิเคราะห์ มีการลงมือทำ และมีการกระตุ้นทั้งปาะสาทสัมผัสทั้ง 5 ซึ่งจะไปกระตุ้นสมองส่วนอื่นๆ ด้วย

ทักษะ EF คืออะไร? และ ทักษะ EF ปฐมวัย มีความสำคัญอย่างไร?

ทักษะ EF หรือ Executive Function คือความสามารถทางสมองและจิตใจที่ใช้ในการควบคุมความคิด อารมณ์ และการกระทำ เพื่อไปให้ถึงเป้าหมาย หน้าที่ของ EF จะมีส่วนช่วยให้เด็กๆ พัฒนาทักษการตัดสินใจ การแก้ปัญหา การปรับตัว และการรับรู้อารมณ์ความรู้สึกของตัวเอง รวมถึง มีการการประมวลประสบการณ์ในอดีตและสถานการณ์ในปัจจุบัน เพื่อนำมาใช้ในการประเมิน วิเคราะห์ วางแผน ลงมือทำ ตรวจสอบตนเอง จัดลำดับความสำคัญ และมุ่งมั่นทำจนบรรลุเป้าหมายที่ตั้งใจเอาไว้ (Goal Directed Behavior)

ทักษะ ef ปฐมวัย, ทักษะ ef
Image Credit : pexels.com

เด็กที่มีพัฒนาการด้าน EF จะส่งผลให้มีทักษะในการควบคุมตัวเองจนกระทั่งเติบโตเป็นผู้ใหญ่ ซึ่งทักษะเหล่านี้มีความสำคัญมากโดยเฉพาะในเด็กที่มีภาวะสมาธิสั้น หรือโรค ADHD หากไม่มีการปรับพฤติกรรมให้เหมาะสม เด็กๆ มักจะมีปัญหาทางด้านสังคม อาจมีพฤติกรรมต่อต้านสังคมและมีปัญหาด้านความสัมพันธ์กับผู้คนรอบข้าง ดังนั้น ทักษะ EF ในปฐมวัยจึงเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง

เกร็ดสุขภาพ : ทักษะ EF สามารถแก้ไขปัญหาสมาธิสั้น (ADHD) ได้ โดยเด็กที่เป็นโรคสมาธิสั้น จะมีอาการวอกแวก ไม่อยู่นิ่ง ขาดความรับผิดชอบ ขาดประสิทธิภาพในการเรียน และอาจส่งผลต่อการใช้ชีวิตในอนาคต การฝึกทักษะ EF หรือ Executive Functions จึงมีส่วนในการช่วยพัฒนาทักษะการบริหารจัดการตัวเองอย่างครอบคลุม และช่วยพัฒนาสมองส่วนหน้าที่ควบคุมสมาธิและการควบคุมตัวเองให้ทำงานได้ดียิ่งขึ้น อีกทั้งการใช้ ศิลปะบำบัด ก็จะช่วยเสริมสร้างสมาธิให้กับเด็กๆ อีกทางหนึ่ง

ทักษะ EF ปฐมวัย ! ทำความรู้จักกับ 9 ทักษะสำคัญ ที่ส่งเสริมพัฒนาการของเด็กๆ

ทักษะ EF หรือ Executive Function มีทั้งหมด 9 ด้านด้วยกัน แบ่งออกเป็นทักษะพื้นฐาน 3 ด้าน และทักษะระดับสูง 6 ด้าน ดังนี้

1. ทักษะพื้นฐาน ประกอบด้วย

• Working Memory หรือ ทักษะความจำที่นำมาใช้งาน

คือความสามารถในการจำหรือเก็บข้อมูลเพื่อประมวลผลและดึงข้อมูลที่เก็บอยู่ในคลังสมองออกมาใช้ประโยชน์ตามสถานการณ์ที่พบเจอ

วิธีพัฒนาทักษะ : วิธีการพัฒนาทักษะ ef ปฐมวัย ในส่วนนี้คือ ให้เด็กๆ ฝึกวิชาจินตคณิต หรือเล่นเกมฝึกสมองอย่าง ซูโดกุ หมากฮอส เกม crossword ฝึกให้เด็กๆ จดจำข้อมูลเป็นภาพ และจำเป็นส่วนย่อยๆ หรือให้เด็กๆ เรียนรู้ที่จะจดหรือเขียนแทนการท่องจำ ซึ่งจะมีส่วนช่วยในด้านทักษะความจำ และจดจำได้ดีขึ้น

Inhibitory Control หรือ ทักษะการยับยั้งชั่งใจ – คิดไตร่ตรอง

คือความสามารถในการควบคุมความต้องการของตัวเองให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม มีการยั้งคิดไตร่ตรอง หยุดคิดก่อนจะพูดหรือทำ

วิธีพัฒนาทักษะ : ฝึกให้เด็กมีการควบคุมตนเองอย่างเหมาะสม เช่น ไม่หยิบจับของของคนอื่นก่อนได้รับอนุญาต ไม่เดินไปเดินมาในที่สาธารณะ เช่น ในร้านอาหาร ร้านกาแฟ เพราะเป็นการสร้างความวุ่นวายให้กับคนอื่น และอันตรายหากเดินชนคนอื่น ไม่กรีดร้องถ้าไม่ได้สิ่งที่ต้องการ แต่ให้บอกผู้ปกครองดีๆ เป็นต้น สิ่งสำคัญคือ ต้องพูดคุยกับเด็กๆ ด้วยเหตุผล และกล่าวถึงผลเสียที่จะเกิดขึ้น การฝึกทักษะ EF ปฐมวัยด้านการคิดไตร่ตรอง จะทำให้เด็กๆ มีความเข้าใจในการกระทำ และรู้ว่าสิ่งนี้ควรทำหรือไม่ควรทำนั่นเอง

Shift Cognitive Flexibility หรือ ทักษะยืดหยุ่นทางความคิด

ทักษะ ef ปฐมวัย, ทักษะ ef
Image Credit : pexels.com

คือความสามารถในการยืดหยุ่นหรือปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับสถานการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น ไม่ยึดติดตายตัว รู้จักพลิกแพลงและปรับตัว อันเป็นจุดเริ่มต้นของความคิดสร้างสรรค์ และการคิดนอกกรอบ

วิธีพัฒนาทักษะ : สอนให้เด็กๆ มีความคิดริเริ่มจินตนาการ อาจเป็นการต่อยอดจากนิทานที่อ่าน การ์ตูนที่ดู ว่า เรื่องนี้จะมีตอนจบอย่างไรให้ต่างไปจากเดิม หรือการพูดคุยกับเด็กๆ ถึงสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน และวิธีแก้ไขปัญหาในสถานการณ์ต่างๆ วิธีการ ความเป็นไปได้ต่างๆ ที่จะเกิดขึ้น เป็นต้น ซึ่งถ้ามีการฝึกทักษะ EF ปฐมวัยตั้งแต่เนิ่นๆ ก็จะพัฒนาให้เด็กๆ เป็นคนที่มีความคิดสร้างสรรค์ มีไอเดียใหม่ๆ เป็นคนเปิดกว้างทางความคิด และสามารถยืดหยุ่น ปรับตัว ยอมรับความแตกต่างได้

2. ทักษะระดับสูง ประกอบด้วย

Focus/Attention หรือทักษะการจดจ่อใส่ใจ

คือความสามารถในการจดจ่ออยู่กับสิ่งต่างๆ มุ่งสนใจอยู่กับสิ่งที่กำลังทำอย่างต่อเนื่องในช่วงเวลานั้นๆ ไม่วอกแวก และสามารถทำงานให้เสร็จเป็นงานๆ ไป

วิธีพัฒนาทักษะ : ฝึกให้เด็กๆ มีสมาธิโดยการทำกิจกรรมต่างๆ ในระยะเวลาหนึ่ง เช่น ระบายสี ต่อเลโก้ ร้อยลูกปัด ต่อจิ๊กซอว์อย่างง่าย เล่นเกมจับผิดภาพ หรืออ่านหนังสือนิทานสั้นๆ ให้จบเรื่อง เป็นต้น

Emotional Control หรือทักษะการควบคุมอารมณ์

คือความสามารถในการควบคุมอารมณ์ให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม มีการจัดการอารมณ์ของตัวเองได้ โดยทักษะ EF ปฐมวัยในส่วนนี้ จะเกี่ยวข้องกับการแสดงอารมณ์ของเด็กๆ เด็กที่ควบคุมอารฒณ์ตัวเองได้ไม่ดีมักจะเป็นคนโกรธเกรี้ยว ฉุนเฉียว หงุดหงิดง่าย และอาจมีอาการซึมเศร้าด้วย

วิธีพัฒนาทักษะ : สอนหรือฝึกวิธีให้เด็กๆ สามารถรับมือกับความเครียดที่เกิดขึ้น เช่น ฝึกการหายใจเข้าออก หรือใช้การสอบถามว่า “ตอนนี้รู้สึกอย่างไร” และ “จะทำอย่างไรกับความรู้สึกที่เกิดขึ้น” ไม่ควรดุด่าหรือตำหนิเมื่อเด็กแสดงความรู้สึกไม่ดีออกมา แต่ใช้การพูดคุยด้วยเหตุและผล เพื่อแก้ไขปัญหาร่วมกัน นอกจากนี้ การเล่นเกมอย่าง ทำตัวแข็ง/ห้ามกระดุกกระดิก/ Simon Says ก็จะช่วยพัฒนาทักษะ EF ปฐมวัยในด้านนี้เช่นกัน

Self – Monitoring หรือทักษะในการประเมินตนเอง

คือความสามารถในการติดตาม – ประเมินตนเองเพื่อหาจุดบกพร่องแล้วนำมาพัฒนา แก้ไขให้ดีกว่าเดิม รู้จักการสะท้อนการกระทำของตัวเอง รู้ว่าตัวเองกำลังทำอะไรอยู่ และใกล้จะสำเร็จแล้วหรือไม่

วิธีพัฒนาทักษะ : อาจมอบหมายภารกิจบางอย่างให้กับลูกๆ และทำเป็นกิจกรรมของครอบครัว เช่น ภารกิจปลูกถั่วเขียว และให้เด็กๆ บอกความคืบหน้า เล่าถึงการเติบโตของต้นถั่วเขียว และกำหนดวันเก็บเกี่ยว ซึ่งจะทำให้เด็กๆ รู้ว่าตัวเองควรทำอะไร และกำลังทำอะไรอยู่ และมองเห็นภาพเป้าหมายชัดเจน และสามารถพัฒนาภารกิจเล็กๆ เป็นภารกิจที่ใหญ่มากขึ้น ซับซ้อนมากขึ้นเมื่อเด็กๆ โตขึ้น ก็จะเป็นการส่งเสริมทักษะ EF ปฐมวัย และต่อเนื่องไปจนถึงอีกช่วงวัยหนึ่ง

Initiating หรือทักษะในการริเริ่มลงมือทำ

ทักษะ ef ปฐมวัย, ทักษะ ef
Image Credit : pexels.com

คือความสามารถในการเริ่มต้นลงมือทำสิ่งต่างๆ กล้าคิด กล้าทำ กล้าตัดสินใจ ไม่ผัดวันประกันพรุ่ง ไม่กลัวความล้มเหลว

วิธีพัฒนาทักษะ : สร้างโอกาสการเรียนรู้ด้วยการลงมือทำ ไม่ว่าจะเป็นการลงมือทำผ่านการเล่น หรือการช่วยงานพ่อแม่ เช่น ช่วยล้างจาน เก็บจาน ช่วยทำอาหาร ปลูกต้นไม้ และไม่ตัดสินเด็กหรือตำหนิเด็กเมื่อเด็กทำพลาดหรือทำไม่ถูกต้อง เพราะจะทำให้เด็กสูญเสียความมั่นใจและไม่กล้าลงมือทำอีก แต่ให้ชื่นชม หรือให้กำลังใจแทน ซึ่งจะเป็นการเสริมสร้างทักษะ EF ปฐมวัย และเสริมสร้างความมั่นใจให้กับเด็กๆ ด้วย

Planning and Organizing หรือ ทักษะการวางแผนและจัดระบบ

คือ ความสามารถในการวางแผนจัดการตัวเองอย่างเป็นขั้นเป็นตอน รู้จักการจัดลำดับความสำคัญ จัดระบบระเบียบ และมองเห็นภาพรวม มองเห็นเป้าหมายของสิ่งที่ทำ

วิธีพัฒนาทักษะ : ให้เด็กๆ มีตารางการทำการบ้าน หรือตารางเวลาในแต่ละวันเพื่อฝึกการจัดการตัวเองและวางแผนว่าจะทำอะไรบ้าง เช่น กินข้าวกี่โมง อาบน้ำกี่โมง เข้านอนกี่โมง รวมถึงจัดตารางสอน จัดกระเป๋า หรือจัดตู้หนังสือนิทานให้เป็นหมวดหมู่ และพูดคุยกับบุตรหลานว่า การทำสิ่งนี้จะได้ประโยชน์อะไร เพื่อให้เด็กเข้าใจและทำตามได้อย่างไม่รู้สึกว่าตนถูกบังคับ

Goal – Directed Persistence หรือ ทักษะการมุ่งเป้าหมาย

ทักษะ ef ปฐมวัย, ทักษะ ef
Image Credit : pexels.com

คือ ความสามารถในการไปให้ถึงเป้าหมาย มีการวางเป้าหมายที่ชัดเจน มีความพยายาม และมุ่งมั่นในการบรรลุเป้าหมาย รู้จักแก้ไขปัญหา เอาชนะอุปสรรค และไม่ย่อท้อ

วิธีพัฒนาทักษะ : เสริมสร้างความมั่นใจให้กับลูกๆ ว่า สามารถทำได้ และสนับสนุนเด็กๆ ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของการเรียน การเล่น สอนให้เด็กๆ ฝึกการตั้งเป้าหมาย อาจเป็นเป้าหมายง่ายๆ อย่างการต่อเลโก้ให้เสร็จ จ่อจิ๊กซอว์ให้สำเร็จ หรือทำการบ้านให้เสร็จในเวลาที่กำหนด ชี้แนะแนวทางการแก้ไขปัญหาให้กับเด็กๆ หรือมอบหมายภารกิจที่ท้าทาย และอาจมีการมอบรางวัลให้เมื่อเด็กๆ ทำสำเร็จ เช่น หากทำการบ้านเสร็จในเวลาที่กำหนด จะอนุญาตให้ดูการ์ตูนเพิ่มอีก 1 เรื่อง หรือให้กินขนมที่ชอบ เพื่อเป็นการจูงใจ เป็นต้น

และนี่ก็เป็นทักษะ EF ปฐมวัย 9 ทักษะที่สำคัญต่อการพัฒนาการในเด็กเล็กเป็นอย่างมาก เด็กที่มีพัฒนาการของทักษะ EF เป็นไปในทางที่ดี จะมีความพร้อมทางการเรียน และมีแนวโน้มที่จะประสบความสำเร็จในด้านการเรียน ไปจนถึงการทำงานในอนาคต เด็กที่มีทักษะในการไตร่ตรอง แก้ไขปัญหา ไม่หุนหันพันแล่น มีเป้าหมาย และมีความมุ่งมั่นที่จะบรรลุเป้าหมาย จะทำให้ประสบความสำเร็จเมื่อเติบโตขึ้น กล่าวง่ายๆ ว่า เด็กที่มีทักษะ EF ปฐมวัยที่ดี จะสามารถดูแลตัวเองได้ เอาตัวรอดได้ และมีอนาคตที่ใช้ได้ นั่นเองค่ะ

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : childmind.org, bangkokhospital.com, thepathway2success.com, หนังสือ เลี้ยงลูกอย่างไรให้ได้ EF โดย นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

Featured Image Credit : pexels.com/Lukas

ติดตามเราได้ที่ … เฟสบุ๊ค : เกร็ดสุขภาพ

ติดต่อโฆษณา

เราใช้คุกกี้เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพ และประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของคุณ คุณสามารถศึกษารายละเอียดได้ที่ นโยบายความเป็นส่วนตัว และสามารถจัดการความเป็นส่วนตัวเองได้ของคุณได้เองโดยคลิกที่ ตั้งค่า

Privacy Preferences

คุณสามารถเลือกการตั้งค่าคุกกี้โดยเปิด/ปิด คุกกี้ในแต่ละประเภทได้ตามความต้องการ ยกเว้น คุกกี้ที่จำเป็น

Allow All
Manage Consent Preferences
  • คุกกี้ที่จำเป็น
    Always Active

    ประเภทของคุกกี้มีความจำเป็นสำหรับการทำงานของเว็บไซต์ เพื่อให้คุณสามารถใช้ได้อย่างเป็นปกติ และเข้าชมเว็บไซต์ คุณไม่สามารถปิดการทำงานของคุกกี้นี้ในระบบเว็บไซต์ของเราได้

  • คุกกี้การวิเคราะห์

    เราขออนุญาติใช้คุกกี้นี้เก็บข้อมูลการใช้งานเว็บไซต์ เพื่อประโยชน์ในการวัดผล ปรับปรุง และพัฒนาประสบการณ์การใช้งานเว็บไซต์ที่ดีขึ้นให้กับคุณ

Save