“เพื่อสุขภาพ” ชุมชนสุขภาพ เรื่องราวตรงใจ ตอบโจทย์ทุกช่วงวัย รุ่นไหนก็รัก ♡
นั่งสมาธิได้อะไร ? ในทางการแพทย์ เค้าว่ายังไงกันบ้าง ? สุขภาพดีขึ้นจริงหรือ ?!
การทำสมาธิเป็นเทคนิคที่ช่วยผ่อนคลายจิตใจและร่างกาย ที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณในวัฒนธรรมตะวันออก และยังคงเป็นที่นิยมอย่างต่อเนื่องเพราะช่วยเสริมสร้างสุขภาพจิต สมาธิช่วยให้รับมือกับความเครียดในชีวิตประจำวันและส่งเสริมสุขภาพโดยรวม จนในปัจจุบันเชื่อว่าการนั่งสมาธิได้อะไรอีกมากมาย ที่ไม่เพียงแค่ทางใจเท่านั้นซึ่งวงการแพทย์ได้นำมาใช้เป็นเครื่องมือรักษาดูแลสุขภาพด้านอื่นๆ อีกด้วย ในบทความนี้ เพื่อสุขภาพ จะชวนมาสำรวจว่าวงการแพทย์ ใช้การสมาธิ มาทำประโยชน์อะไร และเราจะนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไรกันบ้าง
ชวนมาดูประโยชน์ทางการแพทย์ นั่งสมาธิได้อะไรบ้าง ?
การนั่งสมาธิให้อะไรที่เป็นการฝึกสติอย่างเป็นระบบ ซึ่งสามารถช่วยให้จิตใจสงบ ปลอดโปร่ง และจดจ่อ มีพื้นฐานมาจากความเชื่อที่ว่าความคิด และอารมณ์ของเรามีผลต่อสุขภาพกายและใจ ในระหว่างนั่งสมาธิจิตจะมุ่งไปยังสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น การหายใจ เสียง การเคลื่อนไหวของร่างกายและความรู้สึก หรือการสวดมนต์ จึงช่วยให้จดจ่ออยู่กับปัจจุบันและสัมผัสถึงความรู้สึกทางร่างกายได้อย่างชัดเจน
แม้ว่าการฝึกสมาธิจะเป็นส่วนหนึ่งของศาสนาหลายศาสนา เช่น ศาสนาพุทธ และศาสนาฮินดู แต่ก็ไม่จำเป็นต้องเกี่ยวข้องกับการนับถือศาสนาใดๆ การนั่งสมาธิช่วยให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ลดความวิตกกังวล ปรับปรุงอารมณ์ ควบคุมตัวเองได้มากขึ้น ลดความเครียด ความวิตกกังวล เสริมสร้างอารมณ์ให้ดีขึ้นอย่างยั่งยืน และส่งผลให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น
ประโยชน์ด้านสุขภาพของสมาธิที่มีผลต่อสุขภาพ
การนั่งสมาธิได้รับการศึกษาอย่างกว้างขวางในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา พบว่ามีผลต่อสุขภาพทั้งในด้านร่างกายและจิตใจ มีงานวิจัยที่ติดตามผลของการทำสมาธิด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) แสดงการเปลี่ยนแปลงทางสมองเชิงบวกหลายประการ เช่น การปรับปรุงระบบภูมิคุ้มกันและกระบวนการอักเสบ ลดไซโตไคน์ ทำให้เทโลเมียร์ สั้นลงอย่างเหมาะสม ซึ่งมีผลให้มีอายุยืนยาวอย่างมีสุขภาพดี
ในแง่สุขภาพกาย นั่งสมาธิได้อะไรที่เป็นประโยชน์ต่อการรักษาโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคปวดกล้ามเนื้อ นอกจากนี้ยังช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือดและเพิ่มระดับไขมันดี HDL อีกด้วย ทั้งนี้เนื่องจากสมาธิสามารถช่วยลดความเครียด ลดอาการวิตกกังวล ทำให้ระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับความเครียดลดลง นั่งสมาธิจึงช่วยลดอัตราการเต้นของหัวใจ ลดความดันโลหิต สามารถรักษาอาการซึมเศร้า และปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ที่มีโรคเรื้อรังต่างๆ ได้เป็นอย่างดี
ในแง่สุขภาพจิต อารมณ์เชิงบวกที่เกิดจากการสมาธิ จะช่วยแก้ปัญหาทางโรคทางจิตต่างๆ ได้ เช่น โรควิตกกังวลทางสังคม โรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (PTSD) ความวิตกกังวล และภาวะซึมเศร้า พบว่าดีขึ้นได้ด้วยสมาธิ
เกร็ดสุขภาพ : แม้ว่าจะมีเทคนิคนั่งสมาธิที่แตกต่างกันมากมาย แต่แนวคิดทั่วไปคล้ายคลึงกัน ดังนี้คือหามุมสงบๆ สักแห่ง เพื่อที่จะได้ไม่เสียสมาธิง่าย อยู่ในตำแหน่ง และท่าที่สบาย เช่น นั่งบนเก้าอี้ หรือ นอนบนพื้น ปิดตาลง มุ่งความสนใจไปที่สิ่งหนึ่งสิ่งใด เช่น การหายใจ เสียงรอบตัว หรือวัตถุใดวัตถุหนึ่ง ควรฝึกทำอย่างต่อเนื่องจนกว่าจะพบวิธีที่เหมาะกับตัวเอง ซึ่งจะช่วยให้กลายเป็นนิสัย
นั่งสมาธิได้อะไรในทางการแพทย์
สมาธินำมาใช้ทางการแพทย์หลายรูปแบบ ทั้งการรักษาเสริม และการดูแลป้องกันโรค ร่วมกับการรักษาแผนปัจจุบัน เพื่อลดความเเจ็บป่วย และปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย ตัวอย่าง เช่น
1. การจัดการกับความเครียด และความวิตกกังวล
มีการนำ สมาธิแบบสติ (Mindfulness-Based Stress Reduction – MBSR) ซึ่งเป็นวิธีการฝึกสมาธิที่ออกแบบมาเพื่อลดความเครียดและปรับปรุงสุขภาพจิตมาใช้ในโรงพยาบาลและคลินิกหลายแห่งทั่วโลก การศึกษาแสดงให้เห็นว่า MBSR ลดระดับความเครียดและความวิตกกังวลในผู้ป่วยที่เผชิญกับโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็ง หรือโรคหัวใจ
2. การบำบัด โรคซึมเศร้า
นั่งสมาธิได้อะไร ? ได้ช่วยผู้ป่วยเพิ่มทักษะในการจัดการอารมณ์ และขจัดความคิดเชิงลบ ทำให้ฟื้นตัวจากภาวะซึมเศร้าได้ดียิ่งขึ้น ในการศึกษาพบว่า การฝึกสมาธิช่วยลดการกลับเป็นซ้ำของโรคซึมเศร้าด้วย
สมาธิ และการดูแลสุขภาพเชิงป้องกัน
นอกเหนือจากการรักษาแล้ว ยังได้ในเชิงการดูแลสุขภาพเชิงป้องกันอีกด้วย การนั่งสมาธิเป็นประจำช่วยปรับปรุงการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง และระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายมีความสามารถในการป้องกันโรค ป้องกันความเจ็บป่วยต่างๆ ได้ดีขึ้น สมาธิยังช่วยส่งเสริมสุขภาพจิตในระยะยาว โดยช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคจิตเวช เช่น โรคซึมเศร้า และโรควิตกกังวล การศึกษาแสดงให้เห็นว่าผู้ที่นั่งสมาธิเป็นประจำมีอัตราการเกิดโรคจิตเวชน้อยกว่าผู้ที่ไม่ได้ทำ
เกร็ดสุขภาพ : Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) เป็นการฝึกนั่งสมาธิที่มุ่งรับมือกับความเครียด และการเจ็บป่วยเรื้อรังอื่นๆ ในลักษณะที่สนับสนุนให้เสริมสร้าง และพัฒนาความตระหนักรู้ต่อตนเอง การยอมรับต่อประสบการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นในขณะนั้น ความเข้าใจอย่างลึกซึ้งที่มีต่อสิ่งต่างๆ ทั้งภายใน และภายนอก ลดพฤติกรรมที่กระทำอย่างเป็นอัตโนมัติ รวมถึงพฤติกรรมที่ขาดความยืดหยุ่นที่เป็นปัญหา ผ่านกิจกรร มอย่างเช่น กำหนดจิต หัตถะโยคะ เดินจงกรม เป็นต้น
โดยสรุปแล้ว หากถามว่านั่งสมาธิได้อะไร ? ก็ต้องตอบว่า การนั่งสมาธิได้รับการยอมรับมากขึ้นในวงการแพทย์ว่าเป็นเครื่องมือที่ส่งเสริมสุขภาพทั้งในเชิงป้องกันและการรักษา โดยมีผลดีต่อระบบประสาทส่วนกลาง เป็นวิธีคลายเครียดการนอนที่ช่วยลดความเครียด ลดความดันโลหิต ปรับปรุงการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน และช่วยบำบัดโรคจิตเวชต่างๆ อย่างไรก็ตาม แม้สมาธิจะมีประโยชน์มากมาย แต่ก็ยังไม่สามารถทดแทนการรักษาทางการแพทย์ได้อย่างสมบูรณ์ จึงควรใช้สมาธิเป็นส่วนเสริมของการรักษาที่ได้รับการดูแลจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ อย่างไรก็ตาม การทำสมาธิสามารถเชื่อถือได้ในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของการดูแลสุขภาพอย่างรอบด้าน แต่ต้องใช้ด้วยความเข้าใจ และได้รับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : www.ncbi.nlm.nih.gov, www.mayoclinic.org, www.healthdirect.gov.au
Featured Image Credit : freepik.com
ติดตามเราได้ที่ … เฟสบุ๊ค : เกร็ดสุขภาพ
